Waarom afglijden enkel in de speeltuin thuishoort

Toen ik in de gevangenis voor de eerste keer mijn collega’s hoorde vertellen dat een gevange aan het ‘afglijden’ was, werd ik overmand door verbazing. Seconden lang vroeg ik mij af waar die glijbaan stond en of er meer dan één gevange van afgleed. Tot mijn grote spijt besefte ik snel dat er geen speeltuin in de gevangenis was, maar dat mijn collega’s hun bezorgdheid over de paranoïde wanen van een gevange aan het uiten waren.

Hiermee kon ik ‘afglijden’ gooien op de ‘termen om iets te zeggen over een patiënt zonder iets te zeggen’-berg. Het vervoegde kleppers als ‘zit niet goed’, ‘stelt bizar gedrag’, ‘verslechtert’, en natuurlijk onze oude vertrouwde term ‘gedecompenseerd’. Dat zijn allemaal beschrijvingen die voor de spreker een verzachtend effect hebben op zijn drang om aan te geven dat hij zich zorgen maakt over het ‘toestandsbeeld’ van een patient. Tegelijkertijd zadelen die de luisteraar met de moeilijke opdracht op om te achterhalen wat er nu eigenlijk bedoeld wordt, en dat is net het probleem.

De overdracht van gegevens is een van de momenten waar het snel kan foutlopen in de patiëntenzorg. Zo toont onderzoek aan dat fouten in de overdracht leiden tot uitgestelde diagnoses, fout ingestelde behandelingen, en net een toename van klachten (Arora 2005, Horwitz 2008). In de voorbije jaren zijn er daarom verschillende technieken ontwikkeld om de overdracht te verbeteren, waarbij sommigen ook inzetten op gestandaardiseerde taal (Abela-Dimech 2018, Mariano 2016).

Toch gebruiken we bijna allemaal informele taal om de klachten van een patiënt te beschrijven. Maar waarom? Ten eerste kan het zorgen voor een nauwer contact met de patiënt (Eivergård 2016, Hamilton 2006). Zo is ‘wow, die patiënt is echt goed bezig’ meer verbindend dan ‘die patiënt staat deze week wel op voor het ontbijt’. Ten tweede kan het resulteren in een nauwere band tussen collega’s, aangezien woorden die dichter bij onze eigen gevoelens staan meer verbindend zijn (Eivergård 2016, Hamilton 2006).

Toch heeft het gebruik van informele taal ook zijn nadelen (Eivergård 2016, Hamilton 2006). Het gebruik van eigen informele termen zoals ‘afglijden’ kan zijn doel voorbijschieten en de unieke beleving van een patiënt miskennen. Informele taal kan er zelfs voor zorgen dat we de patiënt niet meer als mens bekijken, maar eerder als ‘moelijk’ of ‘bizar’ beschouwen. Maar moeten we hierdoor enkel gestandaardiseerde taal gebruiken in onze gesprekken over patiënten?

Niet per se, want het gebruik van gestandaardiseerde taal staat namelijk zelf ter discussie (Eivergård 2016, Hamilton 2006). Om te beginnen zorgen termen die op iedereen van toepassing zijn ervoor dat we de individuele ervaringen van een patiënt kunnen missen. Verder wordt er geopperd dat een gestandaardiseerde taal over psychiatrische aandoeningen niet kan bestaan, omdat er geen eenduidige definities zijn van psychiatrische stoornissen. Zo kan men zich afvragen wat ‘zij vertoont meer psychotische klachten’ betekent.

Net daarom vind ik dat we onze informele taal niet noodzakelijk moeten achterlaten, maar eerder doelbewuster moeten gebruiken. We moeten net dichter bij de patiënt staan, en samen kijken naar wat hij voelt, denkt en doet. Hierbij mogen we niet simpelweg overkoepelende termen gebruiken, maar moeten we die onderbouwen met de individuele beleving van de patiënt. Zo mogen we niet meer spreken over ‘de patiënt is floried psychotisch en vertoont bizar gedrag’, maar eerder over ‘ik merk meer psychotische klachten omdat de patiënt naar de grond staart en luidop praat’.

We mogen dus niet al onze informele taal achterlaten en enkel gestandaardiseerde taal gebruiken, behalve als het over ‘afglijden’ gaat, dat hoort enkel thuis in de speeltuin.

Referenties:

Abela-Dimech, F., & Vuksic, O. (2018). Improving the practice of handover for psychiatric inpatient nursing staff. Archives of psychiatric nursing, 32(5), 729–736. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2018.04.004

Arora, V., Johnson, J., Lovinger, D., Humphrey, H. J., & Meltzer, D. O. (2005). Communication failures in patient sign-out and suggestions for improvement: a critical incident analysis. Quality & safety in health care, 14(6), 401–407. https://doi.org/10.1136/qshc.2005.015107

Eivergård, K., Enmarker, I., & Hellzén, O. (2016). The Talk About the Psychiatric Patient. Issues in mental health nursing, 37(10), 756–764. https://doi.org/10.1080/01612840.2016.1206153 Hamilton, B., & Manias, E. (2006). ‘She’s manipulative and he’s right off’: a critical analysis of psychiatric nurses’ oral and written language in the acute inpatient setting. International journal of mental health nursing, 15(2), 84–92. https://doi.org/10.1111/j.1447-0349.2006.00407.x

Hamilton, B., & Manias, E. (2006). ‘She’s manipulative and he’s right off’: a critical analysis of psychiatric nurses’ oral and written language in the acute inpatient setting. International journal of mental health nursing, 15(2), 84–92. https://doi.org/10.1111/j.1447-0349.2006.00407.x

Horwitz, L. I., Moin, T., Krumholz, H. M., Wang, L., & Bradley, E. H. (2008). Consequences of inadequate sign-out for patient care. Archives of internal medicine, 168(16), 1755–1760. https://doi.org/10.1001/archinte.168.16.1755

Mariano, M. T., Brooks, V., & DiGiacomo, M. (2016). PSYCH: A Mnemonic to Help Psychiatric Residents Decrease Patient Handoff Communication Errors. Joint Commission journal on quality and patient safety, 42(7), 316–320. https://doi.org/10.1016/s1553-7250(16)42043-x